De andere partijen kunnen enkel nog toekijken hoe de goed geoliede recruteringsmachine van LDD op volle toeren draait. Peter Reekmans, voormalig jongerenvoorzitter van de VLD, is partijsecretaris van LDD en verantwoordelijk voor de uitbouw van de partij.
(artikel de Morgen 26/11/08)
Met een grote zak snoep trekt Jean-Marie Dedecker door de Wet- en Dorpstraat. Een legertje overlopers slaat collectief aan het watertanden bij zoveel hoeraresultaten in de peilingen, en zien hun kans schoon. De Koksijdse burgemeester Marc Vanden Bussche is er één van, en er volgen er nog. De andere partijen kunnen enkel nog toekijken hoe de goed geoliede recruteringsmachine van LDD op volle toeren draait. ‘We staan machteloos’,
Bij Jean-Marie Dedecker is rancune en wraakzucht een integraal onderdeel van zijn politiek engagement. Nu hij op drie tot vier zetels per provincies piekt in de peilingen kan hij dat ook volop waarmaken. Niet minder dan 103 mandatarissen zochten de jongste maanden asiel bij het succesvolle LDD, vooral overlopers van Open Vld en Vlaams Belang. Dedecker geniet met volle teugen van dat succes. “Oh, de onrust is enorm bij de andere partijen. En dat gaat verder dan je zou denken. Zelfs de MR kwam bij me polsen of ik plannen had voor een tweetalige lijst in Brussel.” Achter dit soort lichtelijk overweldigende cijfers moet wel een goed geoliede recruteringsmachine steken, en Dedecker neemt niet de moeite dat te ontkennen. “Ook al recruteren we niet zelf, de mensen bellen ons.”
De draft
Daarbij hanteren ze een uitgekiend systeem. De plaatselijke afdelingen - 123 inmiddels - fungeren als voelsprieten: zij dragen de kandidaten aan, en vervolgens komen de kopstukken in actie. Een goed voorbeeld daarvan is De Panne, omschreven als één van de betere plaatselijke afdelingen van LDD. Aan het hoofd daarvan staat Frank Lambregt, beenhouwer zonder politieke ervaring. Hij bouwde zijn afdeling uit door bij de plaatselijke middenstand met de wet-Dedecker te gaan leuren, waardoor ze een vergoeding konden opstrijken bij wegenwerken. “We hebben nu 170 leden”, zegt Lambregt. “Niet slecht toch voor een gemeente met slechts tienduizend inwoners? Het is een kwestie van leiderschap. Dat is er namelijk niet in De Panne, waar de politiek ruziet. En dan gedijt LDD een stuk beter dan in gemeenten met een sterke burgemeester.” Lambregt hoopt weldra een “grote vis” binnen te halen. Wat heet, het gaat om Marc Decoussemaeker: een plaatselijk schepen met een Open Vld-achtergrond die in onmin met de andere lokale liberalen leeft. Maar wel een man met enig stemmenpotentieel. “We praten met hem, dat klopt, maar we praten met iedereen”, zegt Lambregt. We krijgen hier namelijk nogal wat bezoek van geïnteresseerden.” Dat varieert van jonge twintigers, die denken dat Dedecker snel snel een parlementszitje gaat arrangeren, tot malcontenten als Decoussemaeker. “Maar als het om mandatarissen gaat, halen we Jean-Marie erbij. Dat gaat ons petje te boven.” Als zo’n plaatselijke afdeling als die van De Panne iets aan de hengel heeft, schiet het partijapparaat in werking. Maar daarom nog niet meteen Dedecker zelf. “De provinciale voorzitter en ikzelf gaan die mensen screenen en met ze praten”, zegt Peter Reekmans. Reekmans, een voormalig jongerenvoorzitter van de VLD, is partijsecretaris van LDD en verantwoordelijk voor de uitbouw van de partij. “Gaat het om een echt grote vis, dan komt Jean-Marie Dedecker op de proppen. Zoals in het geval van Marc Vanden Bussche.”
LDD voerde noodgedwongen een gestroomlijnder draft over verschillende tussenstations in. De partij wordt namelijk overspoeld door gelukzoekers en opportunisten, en dat zorgt voor weinig verheffende taferelen. Overgelopen ex-VB’ers werden geroyeerd wegens veel en veel te ranzige standpunten. “Ik moet spontaan denken aan iemand als Eric Flo, een ex-VB’er die onze afdeling in Kortrijk vervoegde. Die man kraamde alleen maar onzin uit in de gemeenteraad, en had in een mum van tijd met iedereen ruzie. Dat zo’n man bij ons kon doorstromen, lag aan het gebrek aan screening. Dat hebben we veranderd, omdat we niet de vuilbak van de Belgische politiek willen worden.”
“Je merkt al snel of je met een serieuze kandidaat te maken hebt”, zegt Vlaams parlementslid Jürgen Verstrepen daarover. “Eerst passeren ze een aantal filters, en dan ga ik ook wel eens iets eten of drinken met hen. Maar uiteindelijk beslist het partijbestuur, dat is zo in de statuten bepaald. We staan vlak vòòr verkiezingen, en mijn bekommernis is dat we geen fouten maken. Dat kunnen we ons niet permitteren. Maar de instroom gaat zo snel dat het soms moeilijk is. Hier in de provincie Antwerpen heb ik ook al een paar keer moeten optreden - in Herentals, in Edegem of in Westerlo. Dat is vervelend, want elk slecht element trekt meteen veel media-aandacht.”
Jobs, jobs, jobs
De magneet waardoor de molen blijft draaien is zonder enige twijfel het eclatante succes in de peilingen. Daarmee komt ook de belofte op mandaten. Maar Dedecker zegt niet over postjes te willen praten, dat zou ook niet passen bij zijn politieke rethoriek. Toen de Limburgse afdeling vechtend over straat rolde, werd ze eind oktober integraal op non-actief gezet. “Iedereen ziet zichzelf al in het parlement”, zei Dedecker daar toen over. “Ze zijn de kruimels al aan het verdelen nog voor het brood gebakken is. Dat moet ophouden.” Nu noemt Dedecker het verhaal overtrokken. “Het probleem is opgelost. Maar natuurlijk is er veel opportunisme. En dat groeit recht evenredig met de peilingen. Sommigen denken dat een mandaat hun verworven recht is. Quod non.” Verstrepen zegt dat LDD “niemand” een postje aanbiedt. “Dat is op zich al een screening. Als het nieuwkomers alleen maar om een mandaat gaat, dan weten we dat het gaan serieuze kandidaat is. Dan kan hij maar beter wegblijven.”
‘Niemand’ is een wat opgeklopte omschrijving door Verstrepen. Het is geen geheim dat hijzelf, overgestapt van het VB, maar ook Marc Vanden Bussche een mandaat aangeboden kreeg als beloning voor de overloperij. Voor de Koksijdse burgemeester ligt een zekere plaats voor de Vlaamse verkiezingen klaar. “We sluiten in principe geen deals”, zegt Reekmans. “In principe, want een man van het kaliber van Marc Vanden Busssche is een uitzondering. Het gaat hier over een kustburgemeester met veertien jaar lang ervaring. Dan is het evident dat je die een prominente plaats aanbiedt.” “Dat soort leidinggevend figuren hebben we nodig om ruzies te vermijden”, vult Dedecker aan. Toch blijft het erg opvallend dat ook Vanden Bussche erg summier blijft als het over zijn nabije carrière gaat. En dat is niet zo verwonderlijk: het aantal mandaten is beperkt, dus moet LDD de illusie bewaren dat er geen uitgedeeld worden om de overloperscarroussel aan de gang te houden.
Een Vlaamse Obama
Volgens Margriet Hermans - nog altijd lid van Open Vld én van plan dat te blijven, zegt ze - bestaat de aantrekking van Jean-Marie Dedecker uit zijn charme. Zelf raakte ze ooit ook bijna verstrikt in de netten van Dedecker, maar ze blies een eventuele overstap af nadat die uitlekte in deze krant. “Hij is joviaal en sympathiek”, zegt ze. Dedecker werd al met veel politici vergeleken - met Fortuyn, Geert Wilders of Rita Verdonk - maar nooit met Barack Obama. Dat is net wat Hermans doet. “Je zou hem de Vlaamse Obama kunnen noemen. Hij weet de mensen te begeesteren met een project.” Volgens Hermans, een tijdje geleden nog kandidaat-voorzitter van haar partij, heeft het grote succes van Dedecker te maken met de algehele ontreddering in de vaderlandse politiek. “De regering heeft geen project, en bij de partijen is er een gebrek aan leiderschap. Dat is niet enkel bij Open Vld het geval, alle partijen hebben er last van. Dedecker heeft wèl nog die uitstraling, hij durft wèl nog te gaan voor een project. Misschien moeten wij als partij ook eens durven nadenken of we geen strategisch foute keuzes hebben gemaakt. Bij de lijstvorming zijn stemmentrekkers naar onderen geduwd, en poulains naar voren geschoven. De afstand tussen basis en top is erg groot. Ik voorspel dat in de nabije toekomst nog meer gefrustreerden de oversteek zullen maken.” Niet zij, echter. Hermans belt even later terug om de puntjes op de i te zetten. “Veel van die overlopers zijn natuurlijk wel gefrustreerden. Ik heb er ervaring mee, nog uit mijn tijd bij ID21, en ik wens niemand de problemen toe die we toen gehad hebben.” Die uitspraak zit iets dichter bij het officiële partijstandpunt, en het toont volop de zenuwachtigheid van de andere partijen aan, die moeten toezien hoe Dedecker in alle hoeken en kantjes mandatarissen en kiezers afroomt. Volgens Hermans koestert zij niet het minste voornemen om over te lopen, en ze wil dat daar niet de minste twijfel over bestaat. Begrijpelijk, aangezien bij Open Vld consignes zijn uitgevaardigd dat wie met Dedecker praat er onverbiddelijk uit gaat. Open Vld is met Vlaams Belang en N-VA het grote slachtoffer van de recruteringsijver bij LDD. “Hij heeft de postjes maar voor het aanbieden”, zegt Oostendenaar Bart Tommelein. Hij zag met lede ogen hoe in zijn eigen achtertuin de Koksijdse burgemeester eieren voor zijn geld koos. “Het inhoudelijke argument van die overlopers is kwatsch. Het gaat hen om postjes. Dat de loyauteit bij lokale politici op een laag pitje staat is soms frustrerend. Sommigen van hen zijn tot veel bereid om prestige en een mandaat te verwerven.” En met enig cynisme: “Zo beschouwd is het een wonder dat het cordon sanitaire tegen het VB nooit doorbroken is.” Volgens de Melssenstraat het hoofdkwartier van Open Vld, is de dijkbreuk niet te stoppen. Maar die wordt meteen ook gerelativeerd: open Vld heeft altijd gemeend dat ze het verlies aan de rechterzijde kan goedmaken met nieuwe kiezers aan de linkerkant. “Maar zeker in periodes van lijstvorming, heeft Dedecker een grote aantrekkingskracht op mensen die uit de boot vallen. Zeker, wij zijn overtuigd dat er nog overlopers zullen volgen. Maar wat doe je eraan? We staan machteloos. Wij laten ons wel niet meeslepen in dat gesjacher. Wie met Dedecker in zee wil, wijzen we de deur. En ach, veel meer dan caracteriels haalt Dedecker toch niet binnen.”
Vijandig overnamebod
Bij de partijen die het slachtoffer zijn van Dedeckers gezinsuitbreiding leeft duidelijk een minder fraai beeld van Dedeckers demarches dan datgene LDD zelf verspreidt. Volgens Dedecker benadert hij zelf nooit iemand. “Na Margriet heb ik dat nooit meer gedaan.” Volgens Philip Dewinter is Dedecker een vijandige overname aan het uitvoeren. “Per mandataris die hij binnenhaalt, hebben hij en zijn mensen er tien andere gebeld, bij wie het niet lukt. Verstrepen doet dat vaak in Antwerpen. Dedecker heeft mensen die spanningen bij het VB moetten detecteren en eventuele overlopers opzoeken. Zo hebben wij totnogtoe dertig tot veertig mensen verloren.” Het exacte cijfer is 37. Good riddance to them. Dewinter heeft weinig vriendelijke woorden in huis voor zijn ex-partijgenoten. “Uiteindelijk hadden die overlopers geen kans op een batige rangschikking bij de lijstvorming. Dat soort mensen is erg vatbaar voor de verlokkingen van Dedecker. Maar mag ik u eraan herinneren dat nogal wat van hen er inmiddels al zijn uitgevlogen bij Lijst Dedecker. Dat was zo voor Eric Flo in Kortrijk, en het gebeurde ook in Mortsel en Edegem. Wij zijn die mensen liever kwijt dan rijk.” Nu moet Dewinter toegeven dat er ondanks alles een probleem is, hoe pietluttig de kwaliteit van de overlopers ook is. “Natuurlijk is er een perceptieprobleem. We moeten daar niet flauw over doen. Het wekt zeer zeker de indruk dat het VB aan het leeglopen is, een foute indruk overigens. Vroeger was er geen alternatief voor die mensen, geen uitweg voor hun frustratie. En nu is daar plots LDD. Maar goed, beschouw het als een zuivering van onze partij.”
Heel opmerkelijk is dat N-VA min of meer buiten schot blijft, ondanks het sterke gelijkende partijprogramma en het (voor een stuk) overlappende kiespubliek. Misschien is die omzichtigheid te verklaren door de gedachte dat er ooit weer samengewerkt wordt tussen de twee partijen. Maar die werd gisteren op losse schroeven gezet, toen de N-VA ter ore kwam dat Dedecker een niet nader genoemd lid van het partijbestuur met een verkiesbare plaats wilde lokken. “Het is de eerste keer dat hij doet. Dit betreuren we sterk, en het zal onze relatie zeker niet vooruit helpen.”
Ondertussen gaat Dedecker ijverig verder op de ingeslagen weg. Hij voorspelt dat er de komende dagen nog grote namen volgen. En niemand die hem niet gelooft. “Er is inderdaad geen leiderschap meer”, zo zegt een bron dicht bij de partijleiding van open Vld. “Onze situatie is illustratief: de partij ruziet aan de top, en er is geen duidelijke koers meer. Tel daarbij dat de federale regering ruziet, dat de Vlaamse regering nu ook op apegapen ligt, en je weet meteen waarom Dedecker erin slaagt zoveel overlopers aan te trekken.”
