Peter Reekmans: “De kern van mijn boek Dorpstraat-Wetstraat is mijn analyse van de financiën van de lokale besturen. Professor dr. Herman Matthijs, Lid van de Hoge Raad van Financiën en hoogleraar publieke financiën, overheidsbegrotingen en bestuurswetenschappen aan de VUB en U Gent schreef niet toevallig het voorwoord van mijn boek en hij controleerde bovendien alle cijfers grondig. In mijn boek publiceer ik voor het eerst open en bloot de financiële cijfers van alle Vlaamse gemeenten op een begrijpbare manier zodat de inwoners zelf kunnen oordelen over hun gemeente. Ik oordeel niet over anderen, maar kan alleen meespreken op welke manier ikzelf een gezond financieel beleid in een kleine gemeente voer. De lezers kunnen zelf hun conclusies trekken.”
Ik luid in mijn boek een duidelijke alarmbel voor het ontsporen van onze overheidsfinanciën. Dat de federale en Vlaamse overheid al jaren de begrotingen niet meer op orde krijgt is al geruime tijd meer dan duidelijk. Hier kan men enkel uit geraken als men in de Wetstraat eindelijk eens de politieke moed heeft om structureel te durven gaan besparen. Maar dat bovendien ook nog eens de lokale overheden (steden en gemeenten) tot eind 2014 samen al maar liefst 10 miljard schulden opbouwden en vandaag er dag na dag nog meer en meer blijven opbouwen maakt de situatie nog veel ernstiger en urgenter. Meer dan de helft (54%) van de gemeentebesturen blijft vandaag totaal onverantwoord nog steeds meer uitgeven dan ze ontvangen en maar liefst 14% van de gemeenten blijft zelfs jaar na jaar fors boven hun stand leven. Een gezin dat jaar na jaar meer uitgeeft dan het inkomsten heeft, komt in armoede terecht, een bedrijf dat meer uitgeeft dan het winst maakt gaat failliet, maar een overheid die meer uitgeeft dan ze ontvangt kan nog lustig geld blijven verbrassen. Met drie concrete voorstellen pleit ik mijn boek Dorpstraat-Wetstraat voor een andere aanpak die zal leiden tot een beter financieel beleid in alle gemeenten in Vlaanderen.
Ten eerste pleit ik ervoor dat elke partij die nog wil deelnemen aan de gemeenteraadsverkiezingen verplicht wordt om een gedetailleerd verkiezingsprogramma met bijhorende meerjarenbegroting dient op te stellen alvorens ze nog mag deelnemen aan de verkiezingen. Vandaag krijgen sommige partijen na de verkiezingen de gemeentekas in handen zonder dat men zelfs op voorhand weet wat men ermee zal aanvangen. Wie in dit land een zaak wil opstarten moet een businessplan voor enkele jaren opstellen voor men nog maar één euro van de bank krijgt. Om met miljoenen euro’s belastinggeld te mogen werken moet je vandaag in dit land er enkel in slagen enkele namen op een verkiezingslijst zetten. Een partij die trouwens voor de verkiezingen niet in staat is om een programma met bijhorende begroting te schrijven is nadien na de verkiezingen ook niet in staat om een degelijk beleidsplan met bijhorende meerjarenbegroting op te stellen. Het is net het gebrek hieraan dat vandaag zorgt voor heel wat ongezond financieel beleid in heel wat gemeenten.
Ten tweede wil ik een stap verder gaan dan de huidige regels van de beleids- en beheerscyclus (BBC) die de Vlaamse overheid sinds 2014 voor elke gemeente verplicht invoerde. Het meerjarenplan dat de kern vormt van de BBC verplicht vandaag de gemeenten namelijk enkel om in het laatste jaar een begroting in evenwicht te hebben. Vandaag blijven heel wat gemeentebesturen meerdere jaren fors in het rood gaan en in het laatste jaar waar het financieel resultaat verplicht positief dient te zijn lukt het ineens op het einde van de legislatuur wel om de uitgaven plotseling miraculeus te doen dalen. Deze ingrepen lijken meer op boekhoudkundige spitsvondigheid en het verdraaien van de realiteit dan op goed financieel beleid. Met mijn voorstel wil ik elk gemeentebestuur verplichten om ieder jaar een begroting in evenwicht te hebben en dus niet enkel in het laatste jaar van de legislatuur zoals nu het geval is. En er moet een grondige controle komen op deze meerjarenplannen. In Wallonië moeten de begrotingen van de gemeenten vandaag nog steeds goedgekeurd worden door de Waalse regering. In Vlaanderen is dit ook ooit het geval geweest, alleen is dit spijtig genoeg vandaag niet meer van toepassing. In Wallonië werd er bovendien bijna drie jaar geleden de Conseil de la Fiscalité et des Finances de Wallonie, zeg maar de Waalse Raad voor Financiën, opgericht voor de controle van het financieel beleid van de lokale besturen. In Vlaanderen is er momenteel zelfs geen enkele instantie die dit gedegen doet. Om komaf te maken met de financiële ongezondheid van veel gemeenten zou het nuttig zijn dat ook Vlaanderen zo’n eigen Vlaamse Raad voor Financiën opricht. Die moet dan de begrotingen van de lokale besturen gaan controleren. Want de goede bedoelingen van de BBC ten spijt zijn er in Vlaanderen nog heel wat lokale bestuurders die zonder enige visie en gedegen financieel beleid aan het roer staan van het beleid in hun gemeente. Deze maatregel zou er tenminste voor zorgen dat politici verplicht worden om als een goede huisvader of -moeder niet langer meer te mogen uitgeven dan er inkomsten zijn.
En ten derde wil ik politici die het dan toch nog aandurven om met verdraaide of opgesmukte cijfers een financieel rampbeleid te blijven voeren hiervoor zelfs persoonlijk aansprakelijk gaan stellen.
Als basis van deze regelgeving voor aansprakelijkheid van politici kan de bestaande wetgeving voor bestuurders van vzw’s en vennootschappen uitgebreid worden. Voor politici en gewezen politici kan dus een vergelijkbare regelgeving worden ingevoerd. Zo kunnen ze aansprakelijk gesteld worden indien zij geen financieel beleid als een goede huisvader of -moeder hebben gevoerd en voor de rechtbank kan aangetoond worden dat men op voorhand kon weten dat hun financieel beleid op langere termijn zou leiden tot zware problemen bij de (lokale) overheid. Politici die na hun financieel rampbeleid uit de politiek stappen moeten nadien nog steeds bestraft kunnen worden door een inhouding van hun pensioen als mandataris, politici die nog in de actieve politiek zitten zouden onmiddellijk uit hun mandaat moeten worden gezet met een verbod om ooit nog een publiek mandaat te bekleden.
Indien we deze drastische maatregelen niet snel gaan invoeren zal deze generatie verantwoordelijk zijn voor een dalende welvaart van de toekomstige generaties. Met deze concrete maatregelen zou de politiek bovendien terug enige geloofwaardigheid kunnen krijgen bij de burgers.
Wil je nog meer ontdekken van de voorstellen van burgemeester Peter Reekmans voor beter beleid in alle Dorpstraten en de Wetstraat lees dan zeker zijn boek Dorpstraat-Wetstraat dat vanaf vandaag in de boekhandel verkrijgbaar is.
